Niebieskie światło: Wady i zalety

Trwa debata na temat wad i zalet światła niebieskiego. Z jednej strony pozwala ono zwalczać zimową depresję i bezsenność. Z drugiej, niebieskie światło może trwale uszkodzić oko. O co tyle hałasu, gdy mowa o niebieskim świetle? I co się zmieniło w sztucznym oświetleniu, z którego korzystamy na co dzień? Dlaczego nasze ciała potrzebują biologicznych efektów światła o tej długości fali? Jak i kiedy powinniśmy chronić się przed potencjalnie szkodliwym wpływem światła niebieskiego? Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o wadach i zaletach światła niebieskiego.

Światło, które dociera do ludzkiego oka, dzieli się na światło widzialne, obejmujące długości fal od 380 do 780 nm i na światło niewidzialne, które zawiera zakres ultrafioletowy (UV) oraz podczerwień (IR).

Od pewnego czasu eksperci są świadomi, że promieniowanie ultrafioletowe może uszkadzać tkankę biologiczną, w tym naszą skórę i oczy. To dlatego zwykle podejmujemy działania, aby chronić się przed słońcem, używając kremów z filtrem lub okularów przeciwsłonecznych. Jednak również widzialne światło niebiesko-fioletowe może być szkodliwe dla naszych oczu. Mimo że światło niebiesko-fioletowe ma mniejszą energię niż ultrafiolet, jest prawie całkowicie niefiltrowane, przenikając oko i docierając do siatkówki. Dla odmiany światło ultrafioletowe jest niemal całkowicie pochłaniane przez przednią część oka i do siatkówki dociera go nie więcej niż 5%.

Niebieski składnik światła między 380 i 500 nm jest znany również jako światło widzialne o wysokiej energii (HEV). Szczególnie długości fal światła niebiesko-fioletowego między 380 i 440 nm są uważane za potencjalnie szkodliwe i uznawane za jedną z możliwych przyczyn świetlnego zapalenia siatkówki, tzn. uszkodzenia siatkówki spowodowanego przez docierające światło o wysokiej energii.

Światło nie tylko umożliwia nam widzenie, odgrywa również ważną rolę w regulacji naszego cyklu dobowego i wpływa na dobre samopoczucie. Światło wpływa na senność lub pobudzenie, skupienie, produktywność, ilość energii i zdrowie.

Badania naukowe potwierdziły wpływ światła na nasze ciało. Dla przykładu, światło ultrafioletowe wpływa na wytwarzanie witamin. Ekspozycja na jasne światło, w szczególności na niebieską jego część, ma wpływ na naszą równowagę hormonalną. Hormony regulują samopoczucie oraz cykl snu-czuwania. W ciągu dnia ilość niebieskiego światła jest stosunkowo duża, ulegając znacznemu zmniejszeniu wieczorem.

Kiedy jest jasno, ciało wytwarza serotoninę, znaną również jako jeden z „hormonów szczęścia” i kortyzol, hormon stresu. Powodują one, że jesteśmy pobudzeni i aktywni. Melatonina jest uważana za hormon snu, powodując, że czujemy się zmęczeni i zapadamy w sen po zmroku.

Światło docierające do siatkówki, w szczególności niebieskie, również wpływa na samopoczucie. To dlatego terapia światłem jest skutecznie stosowana w leczeniu zimowej depresji i bezsenności. Jednak i tu obowiązuje zasada "wszystko z umiarem". Nadmierna ekspozycja na światło również niesie ze sobą pewne ryzyko i może być szkodliwa.

Nadmiar światła ultrafioletowego i niebiesko-fioletowego może uszkodzić oko. Poza bolesnym zapaleniem spojówki i rogówki może także spowodować uszkodzenie soczewki oka (np. katarakta) oraz w szczególności siatkówki (tarczkowate zwyrodnienie plamki).

Dlatego też przy silnym nasłonecznieniu tak ważne jest noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem 100% UV, szczególnie w sytuacjach, w których często jesteśmy narażeni na oślepienie, np. na wodzie lub zaśnieżonej górze.

Wszystkie nowe źródła światła, które mają poprawić i ułatwić nasze życie - np. diody LED, reflektory ksenonowe, żarówki energooszczędne i promieniowanie elektromagnetyczne podświetlenia ekranów - mają wyższą zawartość światła niebieskiego niż tradycyjne żarówki. Inne spektrum emitowanego światła oznacza, że jesteśmy narażeni na znacznie większą ilość światła niebieskiego niż dotychczas. Ale czy może mieć to negatywny wpływ na nasz wzrok?

Warto jednak pamiętać, że spędzenie godziny na świeżym powietrzu przy całkowitym zachmurzeniu wiąże się z 30-krotnie większym narażeniem oczu na działanie niebieskiego światła niż spędzenie jednej godziny przed ekranem komputera.

Przejrzyste soczewki okularowe, których używamy głównie w pomieszczeniach, nie potrzebują ochrony UV. Dostępne są jednak przezroczyste soczewki z filtrem światła niebieskiego, np. DuraVision^® Blue Protect. Dlaczego?

Niebieskie światło z oświetlenia lub wyświetlaczy potrafi podrażniać lub męczyć oczy niektórych osób. Filtr światła niebieskiego pozwala uzyskać ostrzejsze widzenie - rogówka i soczewka odbijają światło o różnej długości fali w nieco inny sposób, zatem nie wszystkie promienie padają na ten sam punkt siatkówki. Niektórzy są świadomi tego zjawiska, np. faktu, że z daleka lepiej widać kolor czerwony, a z bliska niebieski albo fakt, że grafiki z zielonymi, czerwonymi i niebieskimi liniami są bardziej męczące dla oczu niż linie w takim samym lub podobnym kolorze.